• Porady logopedyczne dla rodziców

        •  

          1. JAK POMÓC DZIECKU W NAUCE MÓWIENIA

          1. Zachęcajmy dziecko do naśladowania odgłosów otoczenia, samemu dając przykład, ale uważnie przysłuchując się efektom uzyskanym przez dziecko.

          2. Łączmy nazywanie z konkretnym obiektem, a więc z obrazkami czy widzianym przez dziecko przedmiotem, osobą, zjawiskiem. Posługujmy się książkami i ilustracjami o wyrazistym rysunku lub komentujmy aktualne wydarzenia z najbliższego otoczenia w czasie ich trwania.

          3.Organizujmy wspólne "zabawy buzią": dmuchanie baniek mydlanych, nadmuchiwanie gumowych zabawek, gwizdanie, nadymanie policzków, parskanie czy syczenie.

          4. Starajmy się łączyć wydawanie różnych dźwięków i naśladowanie odgłosów z ruchami rąk i całego ciała, tzw. mowa ciała.

          5. Zwróćmy uwagę na ćwiczenia dłoni. Zręczność rąk ma związek ze sprawnym artykułowaniem i mówieniem. Pomagajmy dziecku nawlekać koraliki, budować wieżę z klocków, domek z kart lub twórzmy z nim świat z modeliny lub plasteliny.

          6. Starajmy się nie wyręczać dziecka w wypowiadaniu życzeń i opowiadaniu wrażeń. Nie podpowiadajmy mu bezustannie, co ma powiedzieć. Pozostawmy mu swobodę w doborze słów. Starajmy się sprowokować wypowiedź, a te dopiero poprawiajmy.

          7. Gdy dziecko mówi po swojemu, powtarzajmy po nim tę samą treść w poprawionej gramatycznie formie.

          8.Opowiadając dziecku bajkę czy interpretując scenkę przedstawioną na obrazku starajmy się mówić prostymi, krótkimi zdaniami. Nie zasypujmy dziecka lawiną słów, których znaczenia nie rozumie i nie będzie potrafiło ich wykorzystać. W taki sam sposób odpowiadajmy dziecku na jego pytania. Sprawdzajmy, czy śledzi tok naszych myśli, rozumie wszystkie wyrazy, zadając mu pytania i ewentualnie podpowiadając odpowiedzi. W tym celu  naprowadzajmy dziecko na właściwy wyraz, pokazujmy daną rzecz na obrazku mówiąc początek wyrazu.

          9. Komentujmy możliwie często to, co sami robimy i co robi dziecko, np.: "teraz mama prasuje, a później będzie gotowała zupę".

          10. Nigdy nie krytykujmy mowy dziecka w jego obecności ani w obecności innych dzieci, nie porównujmy go z rówieśnikami, nie stawiajmy ich za przekład pod tym względem. Uświadamianie bowiem dziecku, że jego mowa jest dla rodziców problemem i zmartwieniem, że są z niej niezadowoleni, wywoła skutek odwrotny do zamierzonego, zniechęci i zablokuje.

          11. Zawsze chwalmy dziecko, nie tylko za widoczne osiągnięcia, ale za każde próby i starania, udane ćwiczenie, nowy wyraz, powtórzenie, opowiadanie.

          12. Jeśli dwulatek nie mówi więcej niż parę słów i przybywa ich bardzo mało, a trzylatek nie próbuje układać zdań - pamiętajmy: to najwyższa pora, by zasięgnąć porady specjalisty.

          Lepiej okazać w tej kwestii nadwrażliwość i troskę niż brak umiejętności przewidywania i przykre w skutkach w dalszej edukacji dziecka porażki.

           

          2. RODZICE - kilka rad jak uniknąć wad:

           

          - Nie mów nigdy do dziecka niepoprawnie pod względem gramatycznym, staraj się unikać zdrobnień i  neologizmów.

          - Zawsze stosuj słowa i zwroty utrwalone podczas ćwiczeń w rozmowach codziennych.

          - Nie zapominaj o częstym okazywaniu swojemu dziecku zadowolenia i akceptacji,

          - Pamiętaj, że nauka wymowy nie powinna ograniczać się tylko do ćwiczeń z logopedą w formie zabawy, ale i winna być kontynuowana w ciągu całego dnia.

           

           

          Co robić, aby mowa była piękna? 

          -        mówić spokojnie, bez pośpiechu,

          -        świadomie ćwiczyć się w ustnych wypowiedziach,

          -        czytać głośno, otwierając szeroko usta,

          -        słuchać mowy swojej i innych

          -        nauczyć się „czuć” swoją mowę:

          -        mów i czuj swoje ciało,

          -        wykorzystuj zmysły: wzrok, słuch, czucia,

          -        odpowiednio korzystaj z gestu i mimiki,

          -        skorzystaj z pomocy logopedy, aby nauczyć się prawidłowej wymowy głosek, których nie potrafisz dobrze wymówić.

          Bibliografia :

           

          1.Antos D., Demel G., Styczek I.: Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, PZWS, Warszawa 1971

          2. Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola. WSiP, Warszawa 1998

          3. Minczakiewicz E. M.: Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia, WSP, Kraków 1997

          4. Spałek E., Piechowicz-Kułakowska C.: Jak pomóc dziecku z wada wymowy, IMPULS, Kraków 1996

          5. Zaleski T.: Opóźniony rozwój mowy,PZWL, Warszawa 1992

          6. Demel G.: Wady wymowy, PZWL Warszawa, 1979 

          p.

          Ćwiczenia logopedyczne

          1.

          		  

          Aby usprawnić język:
          mlaskamy,
          układamy język w rurkę,
          kląskamy (jak robi konik?),
          wypychamy językiem policzki,
          układamy język w „koci grzbiet”,
          wsuwamy język pod górną i dolną wargę,
          przesuwamy język na boki w jamie ustnej,
          dotykamy czubkiem języka kolejnych zębów,
          formujemy język szeroko i wąsko w jamie ustnej,
          przesuwamy czubek języka zygzakiem po podniebieniu,
          przesuwamy czubek języka od górnych zębów wzdłuż podniebienia.

          Aby usprawnić wargi:
          cmokamy,
          parskamy, prychamy,
          na przemian robimy „dzióbek” i rozszerzamy usta,
          wydymamy, zaciskamy, rozluźniamy, masujemy wargi palcami,
          układamy wargi jak do wymawiania samogłosek: A, O, U, E, Y, I,
          przy zaciśniętych zębach, naprzemiennie zakładamy wargi na siebie.

          Aby usprawnić policzki:
          poruszamy policzkami jak żaba,
          napinamy policzki wraz z wargami,
          wydymamy je i wciągamy do wewnątrz,
          masujemy policzki dłońmi, okrężnymi ruchami.

          Aby łatwiej uzyskać głoski: SZ, CZ, Ż, DŻ:
          cofamy czubek języka wzdłuż podniebienia,
          czubkiem języka dotykamy wałka dziąsłowego,
          czubkiem języka kreślimy kółka na podniebieniu miękkim,
          czubkiem języka dotykamy na przemian dwóch górnych ostatnich zębów,
          próbujemy dmuchać na czubek języka uniesiony do podniebienia, równocześnie przyciskając policzki dłońmi (język nie może przywierać do podniebienia, żeby powietrze nie przedostawało się bokami).

           

          ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PODNIEBIENIE MIĘKKIE

          1.    Wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej.
          2.    Płukanie gardła ciepłą wodą.
          3.    „ Chrapanie” na wdechu i wydechu.
          4.    Głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie i odwrotnie.
          5.    Wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, ge, gu, gy, gi, gą, gę, ka, ko, ke, ky, ki, ku, ak, ok, ek, ik, yk, uk…
          6.    Wypowiadanie sylab / jak wyżej/ i logatomów: aga, ogo, ugu, eke, yky, ygy, iki, Igi, ago, egę itp.
          7.    Nabieranie powietrza nosem i zatrzymanie w jamie ustnej. Policzki nadęte. Początkowo nadymać policzki z zatkanym nosem, a następnie próbować połykać powietrze.

          8. ziewanie - z opuszczoną nisko dolną szczęką,
          9. kaszlenie z wysuniętym na zewnątrz językiem,
          10. płukanie gardła ciepłą wodą tzw. gulgotanie,
          11. chrapanie na wdechu i wydechu,
          12. połykanie pastylek,
          13. gra na instrumentach dętych (trąbka, piszczałka, gwizdek, organki),

          14. nadmuchiwanie baloników,
          15. puszczanie baniek mydlanych
          16. wymawianie głosek [g], [k] z samogłoskami np. ga, go, ge...,
          17. oddychanie wyłącznie przez usta lub wyłącznie przez nos,
          18.  ssanie smoczka,
          19. głębokie oddychanie - wdech nosem, wydech ustami - usta cały czas otwarte,
          20. przenoszenie skrawków papieru za pomocą słomki (wciąganie powietrza),
          21. wciąganie policzków na wdechu.

           

          BAJKA W TERAPII LOGOPEDYCZNEJ


          Bajka logopedyczna oprócz tego,że usprawnia narządy mowy dziecka,to również uwrażliwia na różnorodność świata dźwięków,mobilizuje do myślenia i poprawnej werbalizacji,przygotowuje do nauki czytania (poprzez usprawnianie słuchu fonemowego).
          Bajka logopedyczna to krótka historyjka, której bohaterami może być nasze dziecko, Pan Języczek lub zwierzątka. Może być całkowicie abstrakcyjna lub związana z aktualną sytuacją i wydarzeniami w życiu dziecka. Dorosły może ułożyć ją sam lub zaczerpnąć z literatury. Dzieci słuchając czytanych lub opowiadanych bajek, wykonują ćwiczenia usprawniające narządy mowy,polegające na pokazaniu ruchem języka,warg, żuchwy określonego fragmentu bajki. Ćwiczenia demonstruje dorosły,dlatego musi je sam wcześniej starannie przećwiczyć przed lustrem. Ćwiczenia są wplatane w treść bajki tak,aby dzieci nie odczuły znudzenia i zmęczenia, dlatego też urozmaiceniem są także elementy ruchu i wypowiadane wyrazy dźwiękonaśladowcze.

          O czym powinno się pamiętać podczas prowadzenia ćwiczeń wspomagających rozwój mowy w oparciu o bajkę logopedyczną?
          -W trakcie opowiadania bajki dziecko i dorosły siedzą tak,aby widzieć swoje twarze.
          -Buzie dziecka i dorosłego powinny być zawsze szeroko otwarte podczas wykonywania ćwiczenia. W ten sposób dziecko będzie dokładnie widziało jakie ruchy artykulatorów powtórzyć. Dorosły natomiast będzie mógł przyjrzeć się,czy dziecko prawidłowo wykonuje polecenie.
          - Ułatwieniem dla dziecka i dorosłego mogą być lusterka. Kontrola wzrokowa ułatwi wykonanie ćwiczenia,sprzyja również dokładności i precyzji.
          - Systematycznie należy kontrolować pracę dziecka. W razie potrzeby korygować błędy,pokazując ponownie ćwiczenie i prosząc, by dziecko wykonało je poprawnie
          - W miejsce polecenia: Zrób to...i to...lepiej zastosować formę: Czy potrafiłbyś zrobić coś takiego. Czy możesz pokazać jak...Spróbuj zrobić...  Dorosły ma obowiązek dbania o prawidłowość i wysoką sprawność swego sposobu mówienia (wymowy, intonacji, akcentu, prostego i zrozumiałego budowania wypowiedzi).
          - Czas trwania bajki i ćwiczeń powinien być dostosowany do wydolności i wieku dziecka. Z dziećmi młodszymi lub słabo koncentrującymi się na zadaniach pracujemy krócej (możemy wykorzystać fragment bajki), ale za to pracujemy kilka razy w ciągu dnia.
          - Ćwiczenia z dzieckiem wymagają systematyczności i wytrwałości. Tylko wtedy możliwe jest osiągnięcie oczekiwanych efektów.
          - Jeśli w pracy z dzieckiem będziemy stosować zachęty i pochwały nauczymy je właściwej samooceny i zachęcimy do doskonalenia swoich umiejętności.


          Przykłady historyjek, bajek artykulacyjnych:

          JĘZYCZEK WĘDROWNICZEK
                Języczek wybrał się na spacer po buzi, by sprawdzić, co się w niej dzieje. Popatrzył w prawo (język dotyka prawego kącika ust). Potem oblizał górną wargę, dolną wargę (język oblizuje wargi). Zaciekawiły go zęby, próbował dotknąć każdego policzyć (czubek języka dotyka po kolei zębów górnych, potem dolnych). Z trudem wychodziło mu to, gdy był gruby, ale gdy ułożył z niego szpic wszystkie zęby zostały policzone.
                Następnie języczek uniósł się do góry i przesuwał wzdłuż podniebienia od górnych zębów aż do gardła, by sprawdzić, czy jest zdrowe.
          Gdy wszystko zostało sprawdzone języczek wrócił do przodu ust i pokiwał nam na pożegnanie (język kilkakrotnie przesuwa się od jednego do drugiego kącika warg, buzia uśmiechnięta).

          JĘZYK MALARZ
                Nasz języczek zamienia się w malarza, który maluje cały swój dom. Dom malarza to nasza buzia. Na początku malarz maluje sufit (dzieci wybierają kolor): unosimy język do góry i przesuwamy kilkakrotnie wzdłuż podniebienia. Gdy sufit jest już pomalowany malarz zaczyna malowanie ścian (dzieci ponownie wybierają kolor): przesuwamy językiem z góry na dół wypychając najpierw jeden policzek (od wewnętrznej strony), a następnie w ten sam sposób drugi policzek.
                Nasz dom jest coraz ładniejszy, ale musimy jeszcze pomalować podłogę (dzieci konsekwentnie wybierają kolor), więc język – malarz maluje dolną część jamy ustnej, za dolnymi zębami. Na koniec język – malarz maluje cały dom (dzieci wybierają kolor): oblizujemy językiem górną i dolną wargę, przy szeroko otwartej buzi.
                Cały dom jest pięknie wymalowany, więc mamy powody do radości: buzia szeroko uśmiechnięta.

          CHORY KOTEK
                Kotek był chory i bardzo źle się czuł. Często kichał (wołamy „a psik”), bolała go głowa (wołamy „ojojoj”).
                Przyjechał pan doktor (mówimy „brum brum”), zaglądnął do gardła (wołamy „aaa” i wysuwamy język na brodę), było chore. Następnie zbadał kotka, wyciągnął słuchawki (wysuwamy język z buzi, przesuwamy nim po podniebieniu, górnych zębach i górnej wardze). Zapisał lekarstwa na recepcie („piszemy” w powietrzu językiem wysuniętym z buzi).
                Kotek leżał w łóżeczku, miał dreszcze (wypowiadamy „brrr…”). Gorączka raz wzrastała (język uniesiony na górną wargę), raz opadała (język na brodzie).
                Kotek zażywał lekarstwa: ssał tabletki (przednia część języka przy podniebieniu, naśladujemy ssanie), pił słodki syrop, więc się oblizywał (język wędruje dookoła warg przy otwartej buzi).
                Po kilku dniach kotek poczuł się lepiej, był wesoły i zadowolony (uśmiechamy się szeroko, nie pokazując zębów).

          PRZYGODA WĘŻA
                Wąż spał smacznie w swojej jaskini (język leży płasko na dnie jamy ustnej).
                Kiedy mocniej zaświeciło słońce, wąż zaczął się wiercić (poruszamy czubkiem języka za dolnymi zębami) i rozejrzał się dookoła (oblizujemy górne i dolne zęby od strony wewnętrznej). Chciał wyśliznąć się ze swej jaskini (przeciskamy język między zbliżonymi do siebie zębami), ale okazało się, iż przejście zablokował duży kamień (przy złączonych zębach rozchylają się i łączą wargi).
                W końcu wąż wyszedł na zalana słońcem polanę (wysuwamy język daleko do przodu). Zatańczył uradowany (rozchylamy usta jak przy uśmiechu, oblizujemy wargi ruchem okrężnym) i zasyczał głośno (wymawiamy sss…).


          WESOŁE MIASTECZKO
                W niedzielę rano Jasiu postanowił pojechać do wesołego miasteczka.
                Ziewnął, przeciągnął się (naśladujemy) i zaczął gimnastykować (buzia szeroko otwarta, a język dotyka kącików warg, nosa, brody). Potem ubrał się i zszedł wolno po schodach (czubek języka dotyka każdego zęba na górze, potem na dole). Do wesołego miasteczka pojechał samochodem (mówimy „brum brum”).
                W wesołym miasteczku na początku pojeździł na kucyku (kląskanie językiem). Następnie poszedł na karuzelę i wsiadł na osiołka (wołamy „io io”). Karuzela zaczęła się kręcić wolno, potem coraz szybciej (oblizywanie szeroko otwartych ust); wolno, a potem coraz szybciej.
                Potem Jasiu poszedł do wesołego pociągu, który gwizdał: uuu… Lokomotywa ruszyła powoli (mówimy powoli „szszsz” wolno) a potem coraz szybciej (mówimy „szszsz” szybko).
                Było już późno, więc Jasiu wrócił z powrotem do domu samochodem (mówimy „brum brum”). Wszedł do mieszkania, a tam mama powitała go buziakiem (cmokamy).
                Po dniu pełnym wrażeń położył się spać i mocno zasnął (chrapiemy).
                                                                                                                                   Dobranoc Jasiu!

          ŚNIADANIE PUCHATKA
                Kubuś Puchatek obudził się rano i ziewnął (ziewamy). Jego brzuszek był pusty więc wyruszył do lasu na poszukiwanie miodu.
                Szedł wyboistą ścieżką (dotykamy czubkiem języka każdego ząbka na górze i na dole), rozglądał się na prawo, na lewo (czubek języka do prawego, lewego kącika ust). Spojrzał w górę (językiem dotykamy górnej wargi) i zobaczył dziuplę, z której wypływał miód.
                Kubuś wspiął się więc na drzewo (język unosi się na górną wargę), sięgnął łapką do dziupli i wyjął ja oblepioną miodem. Oblizał ją dokładnie (wysuwamy język z buzi i poruszamy nim do góry i na dół, naśladując oblizywanie ręki).
                Gdy Kubuś Puchatek poczuł, że jego brzuszek jest już pełen zszedł z drzewa (język dotyka brody) i ruszył w drogę powrotną. Szedł tą samą wyboista dróżką (dotykamy czubkiem języka do każdego ząbka na górze i na dole). Doszedł do swego domku bardzo zmęczony (wysuwamy język na brodę i dyszymy).
                Położył się do łóżeczka i szybko zasnął (chrapiemy).
                                                                                                                 Kolorowych snów Kubusiu!

          MYSZKA PEPCIA
                Pewnego dnia myszka Pepcia wyszła ze swej norki na poszukiwanie przygód (język wysuwamy daleko do przodu). Rozglądała się dookoła (język oblizuje szeroko otwarte usta).
                Poszła w lewo ( język dotyka lewego kącika warg). Popatrzyła do góry na rosnące na drzewach szyszki (język dotyka górnej wargi) i w dół na mięciutki mech (język wysunięty na brodę). W oddali słychać było odgłosy leśnych ptaków, które myszka próbowała naśladować:
          o Kuku, kuku, kuku – tak kuka kukułka
          o Huuhuu, huuhuu, huuhuu – słychać sowę
          o Puk, puk, puk – tak stukał dzięcioł w drzewa.
                Po takiej wędrówce myszka Pepcia poczuła się zmęczona i głodna, Wyjęła śniadanie z torby i zaczęła je jeść (naśladujemy ruchy żucia). Po zjedzeniu myszka oblizała wąsiki (język oblizuje górną wargę) oraz ząbki (język oblizuje górne i dolne zęby).
                Zrobiło się późno, więc myszka wróciła do domu. Umyła zęby (język oblizuje górne i dolne zęby) i wypłukała buzię (nabieramy do ust powietrza i poruszamy policzkami). Potem ubrała piżamkę i poszła spać (chrapiemy).
                                                                                                                            Śpij słodko myszko!

          PRANIE
              Pan Języczek robi pranie (robimy „pralkę” – mocno wydymamy policzki). Otwiera pralkę (otwieramy szeroko usta) i wkłada do niej brudne ubrania (dotykamy językiem na przemian górnej wargi i górnych dziąseł). Następnie zamyka pralkę (zaciskamy mocno wargi), wsypuje proszek (ułożony na górnej wardze język wysuwamy do buzi, przesuwając nim po wardze, zębach i dziąsłach). dziąsłach już brudne rzeczy się piorą (wykonujemy językiem kółka w szeroko otwartej buzi).
                Gdy pranie się wypierze pan Języczek rozwiesza w ogrodzie linkę (przesuwamy czubek języka od jednego kącika ust do drugiego). Następnie strzepuje wyprane rzeczy (wykonując szybkie ruchy, próbujemy sięgnąć językiem do brody i do nosa) i wiesza je (otwierając szeroko buzie dotykamy czubkiem języka wszystkich zębów po kolei). Gdy pranie wyschnie czas je zdjąć (otwierając szeroko buzię, dotykamy czubkiem języka wszystkich zębów po kolei).
              Na koniec pan Języczek prasuje czystą garderobę (przesuwamy językiem po podniebieniu, górnych dolnych zębach).

          SOWA SPRZĄTA SWOJE MIESZKANIE
                Sowa rozejrzała się po swojej dziupli (przesuwamy językiem po podniebieniu górnym, wewnętrznych ścianach policzków, podniebieniu dolnym). Zauważyła duży bałagan. Postanowiła zrobić porządek. Zaczęła od odkurzania sufitu dziupli (przesuwamy czubkiem języka od przodu do tyłu jamy ustnej, po podniebieniu górnym), zdjęła firanki (liczymy czubkiem języka górne zęby) i włożyła je do pralki (wykonujemy wargami motorek). Po chwili pralka zaczęła płukanie firan („przepychanie” powietrza wewnątrz jamy ustnej).
                Sowa odkurzyła też ściany (przesuwamy czubkiem języka po wewnętrznych ścianach policzków) oraz podłogę (przesuwamy czubkiem języka po podniebieniu dolnym). Sowa była bardzo zadowolona z wykonanej pracy i szeroko się uśmiechnęła (rozciągamy szeroko usta w uśmiechu).
                Dumnie wyjrzała z dziupli i rozejrzała się wokoło (poruszamy językiem ruchem okrężnym na zewnątrz jamy ustnej). Spojrzała w górę (sięgamy czubkiem języka w stronę nosa), spojrzała w dół (sięgamy czubkiem języka w kierunku brody). Rozejrzała się też w prawo (przesuwamy czubek języka do prawego kącika ust) i w lewo (przesuwamy czubek języka do lewego kącika ust). Wszędzie był porządek i słychać było śpiewające ptaki (gwiżdżąc naśladujemy głosy ptaków).

          PANI JĘZYCZKOWA PIECZE CIASTO
                Pani Języczkowa będzie miała gości, więc postanowiła upiec ciasto. Najpierw do miski (robimy z języka „miskę” – przód i boki języka unosimy do góry, tak, by w środku powstało wgłębienie) wsypała mąkę i cukier (wysuwamy język z buzi, a potem go chowamy, przesuwając nim po górnej wardze, górnych zębach i podniebieniu). Następnie rozbiła jajka (otwierając szeroko buzię , kilkakrotnie uderzamy czubkiem języka w jedno miejsce na podniebieniu). Wszystkie składniki mieszała (obracamy językiem w buzi w prawo i w lewo) i mocno ucierała (przesuwamy językiem po górnych zębach, następnie po dolnych).
                Gdy ciasto się upiekło pani Języczkowa ozdobiła je polewą czekoladową (przesuwamy czubkiem języka po podniebieniu w przód, w tył i w bok), obsypała rodzynkami (dotykamy językiem każdego górnego zęba), orzechami (dotykamy językiem każdego dolnego zęba).
                Gdy ciasto ostygło, poczęstowała gości, którym ono bardzo smakowało (oblizujemy wargi językiem).
                                                                                                                                             Smacznego!

          WYCIECZKA DO ZOO
                W niedzielę Kasia wybrała się do ZOO. Pojechała samochodem brum brum. Kupiła bilet wstępu, który pani skasowała (wysuwamy język do przodu i zamykamy buzię, górne zęby „kasują” bilet). Spacerowała od klatki do klatki, przyglądając się zwierzętom (język wędruje od jednego kącika warg do drugiego).
                W pierwszej klatce widziała małpy, które skakały po gałęziach (dotykamy czubkiem języka na przemian dolnych i górnych zębów) i zajadały banany (robimy „małpkę”: trzymamy się za uszy, wargi ściągamy do przodu, język wsuwamy pod górna wargę i ruszamy dolna szczęką).
                W drugiej klatce mieszkał wilk, był bardzo zły i warczał (rozciągamy wargi w uśmiechu, pokazujemy zęby i mówimy „wrr..”).
                Następnie Kasia zobaczyła słonia, który chwalił się swoją zwinna trąbą (wysuwamy język z buzi jak najdalej).
                Potem Kasia oglądała żyrafę i jej bardzo długą szyję (próbujemy sięgnąć językiem do nosa). Niedaleko było akwarium żółwia, któremu nigdzie się nie spieszyło. Bardzo wolno spacerował (wolno wysuwamy i chowamy język, nie opierając go o zęby). Obok było akwarium pełne pięknych ryb (układamy usta w „rybi pyszczek”).
                Kasia była już bardzo zmęczona, wróciła, więc do domu samochodem: brum brum. W domu czekała na nią niespodzianka – pyszne lody, które zjadła (język naśladuje lizanie lodów). Lody były tak smakowite, że Kasia oblizała się (oblizujemy wargi ruchem okrężnym).

                                                                                                                   

          Literatura:
          A. Tońska-Mrowiec: Języczkowe przygody i inne bajeczki logopedyczne.
          I. Rutkowska-Błachowiak: Gimnastyka buzi na wesoło.


          SEPLENIENIE MIĘDZYZĘBOWE – POLEGA ONO NA TYM, ŻE PRZY WYMOWIE GŁOSEK S, Z, C, DZ JĘZYK WSUWA SIĘ MIĘDZY ZĘBY. BRZMIENIE GŁOSEK JEST TĘPE.
          PRZYCZYNY SEPLENIENIA:
          -    NIEPRAWIDŁOWA BUDOWA ANATOMICZNA NARZĄDÓW MOWY
          -    NISKA SPRAWNOŚĆ RUCHOWA JĘZYKA
          -    UPOŚLEDZENIE SŁUCHU
          -    NAŚLADOWANIE ZŁYCH WZORCÓW
          -    NIEKTÓRE CHOROBY GÓRNYCH DRÓG ODDECHOWYCH

          ZALECENIA:
          - ELIMINUJEMY UŻYCIE SMOCZKÓW I BUTELEK, KTÓRYCH DŁUGOTRWAŁE UŻYWANIE JEST CZĘSTO GŁÓWNĄ  PRZYCZYNĄ MIĘDZYZĘBOWEJ ARTYKULACJI GŁOSEK,
          - ĆWICZENIE SZEROKIEGO JĘZYKA – DZIECKO ROZPŁASZCZA JĘZYK I UJMUJE GO MIĘDZY ZĘBY PRZEDTRZONOWE. W TEJ POZYCJI JĘZYKA SWOBODNIE WDYCHA I WYDYCHA POWIETRZE,
          - ZWRACAMY UWAGĘ NA WADĘ ZGRYZU, KTÓRA UNIEMOŻLIWIA TERAPIĘ LOGOPEDYCZNĄ (SZCZEGÓLNIE W PRZYPADKU ZGRYZU OTWARTEGO) - NIEZBĘDNA W TYM WYPADKU JEST KONSULTACJA Z ORTODONTĄ,
          - STOSUJEMY ĆWICZENIA NA COFANIE JĘZYKA W GŁĄB JAMY USTNEJ, JĘZYK UŁOŻONY ZA ZĘBAMI NA DOLE,
          - STOSUJEMY DMUCHANIE PRZEZ SŁOMKĘ PRZY ZACIŚNIĘTYCH ZĘBACH,
          - POCZĄTKOWO PROWADZIMY ĆWICZENIA GŁOSEK PRZY ZACIŚNIĘTYCH ZĘBACH (ABY JĘZYK NIE WYSUWAŁ SIĘ MIĘDZY ZĘBY)
          ĆWICZENIA ROZPOCZYNAMY OD GŁOSKI ,,S’’, NASTĘPNIE GŁOSKI: Z, C, DZ. STOSUJEMY ETAPY TERAPII
          1. UTRWALENIE WYWOŁANEGO DŹWIĘKU: W IZOLACJI, W SYLABACH, W WYRAZACH W ZDANIACH, KRÓTKICH TEKSTACH, WIERSZYKACH,
          2. AUTOMATYZACJA WYWOŁANEJ GŁOSKI - WYPRACOWANIE UMIEJĘTNOŚCI AUTOKONTROLI I AUTOKOREKCJI W SPONTANICZNYCH OPOWIADANIACH I ROZMOWACH.

          MOWA  BEZDŹWIĘCZNA –  POLEGA NA WYMAWIANIU GŁOSEK DŹWIĘCZNYCH BEZDŹWIĘCZNIE, CZYLI BEZ DRGAŃ WIĄZADEŁ GŁOSOWYCH NP. WODA – FODA, ŻABA – SZAPA.
          RERANIE – TO NIEPRAWIDŁOWA REALIZACJA GŁOSKI R, KTÓRA BYWA OPUSZCZANA, ZASTĘPOWANA PRZEZ INNE GŁOSKI NP. J, L LUB DWUGŁOSKĘ RL, A TAKŻE WYMIANA W SPOSÓB OBCY POLSKIEJ FONETYCE NP.
          PRZYCZYNY RERANIA:
          •    NIEPRAWIDŁOWA BUDOWA NARZĄDÓW ARTYKULACYJNYCH, GŁÓWNIE JĘZYKA (ZBYT DUŻY J., GRUBY J, KRÓTKIE WIĄZADEŁKO), WADY PODNIEBIENIA TWARDEGO (PODNIEBIENIE GOTYCKIE), WADY ZGRYZOWE (ZGRYZ OTWARTY),
          •    NISKA SPRAWNOŚĆ JĘZYKA,
          •    NAŚLADOWANIE NIEPRAWIDŁOWYCH WZORCÓW,

          PRZYKŁADY ĆWICZEŃ USPRAWNIAJĄCYCH WARGI I JĘZYK DLA POSZCZEGÓLNYCH ZABURZEŃ GŁOSEK:

          1.    SZEREG SZUMIĄCY (SZ, Ż, CZ, DŻ):
          •    WYSUWANIE JĘZYKA I COFANIE GO;
          •    „SPACER JĘZYKA” – JĘZYK RAZ NA DOLE, RAZ U GÓRY:
          •    UNOSZENIE JĘZYKA DO GÓRNYCH ZĘBÓW, COFANIE GO;
          •    „LICZENIE” JĘZYKIEM ZĘBÓW (GÓRNYCH I DOLNYCH);
          •    KIEROWANIE JĘZYKA DO KĄCIKÓW WARG;
          •    SKŁADANIE JĘZYKA „NA PÓŁ”;
          •    ROBIENIE Z JĘZYKA „WANIENKI”;
          •    OBLIZYWANIE JĘZYKIEM WARG;
          •    WYSUWANIE WARG DO PRZODU;
          •    CMOKANIE, TWORZENIE „RYJKA”;
          •    UŚMIECH – ROZCHYLANIE WARG;
          •    MALOWANIE WARG POMADKĄ I POZOSTAWIANIE NA KARTCE PAPIERU „CAŁUSÓW”.
          PRZY WYMAWIANIU GŁOSEK SZUMIĄCYCH (SZ, Ż, CZ, DŻ) JĘZYK ZNAJDUJE SIĘ
          ZA GÓRNYMI ZĘBAMI, ZA WAŁKIEM DZIĄSŁOWYM, A JEGO BOKI DOTYKAJĄ GÓRNYCH ZĘBÓW. ZĘBY SĄ ZWARTE, ZAŚ WARGI LEKKO WYSUNIĘTE DO PRZODU.

          2.    SZEREG SYCZĄCY (S, Z, C, DZ):
          •    WYSUWANIE JĘZYKA DO PRZODU I COFANIE GO;
          •    NA PRZEMIAN: JĘZYK SZEROKI I WĄSKI;
          •    UŁOŻENIE JĘZYKA ZA DOLNYMI ZĘBAMI I COFANIE GO;
          •    ROZCHYLANIE WARG – UŚMIECH;
          •    ZŁOŻENIE JĘZYKA NA PÓŁ (RULONIK).
          PRZY WYMAWIANIU GŁOSEK SZEREGU SYCZĄCEGO (S, Z, C, DZ) JĘZYK ZNAJDUJE SIĘ ZA DOLNYMI ZĘBAMI. ZĘBY SĄ ZBLIŻONE, A WARGI ROZCHYLONE (UŚMIECH),SPŁASZCZONE PRZYLEGAJĄ DO ZĘBÓW, KTÓRE SĄ WIDOCZNE.


          3.    SZEREG CISZĄCY (Ś, Ź, Ć, DŹ):
          •    PRÓBY WYMOWY CICHUTKO „I”, A POTEM „CHI”;
          •    COFANIE JĘZYKA NIE UNOSZĄC GO DO GÓRY;
          •    ROBIENIE Z JĘZYKA „KOCIEGO GRZBIETU” – (CZUBEK JĘZYKA NA DOLE, A ŚRODEK JAK NAJWYŻEJ);
          •    KLĄSKANIE ŚRODKIEM JĘZYKA;
          •    SSANIE CUKIERKA.
          PRZY WYMAWIANIU GŁOSEK SZEREGU CISZĄCEGO (Ś, Ź, Ć, DŹ) ŚRODEK JĘZYKA UNOSI SIĘ DO GÓRY, DO PRZEDNIEJ CZĘŚCI PODNIEBIENIA TWARDEGO. ZĘBY SĄ ZBLIŻONE DO SIEBIE, A WARGI LEKKO ZAOKRĄGLONE.


          4.    RERANIE (GŁOSKA R):
          •    WYSUWANIE WĄSKIEGO JĘZYKA I COFANIE GO;
          •    WYSUWANIE SZEROKIEGO JĘZYKA I COFANIE GO;
          •    KŁADZENIE SZEROKIEGO JĘZYKA NA GÓRNYCH ZĘBACH I GÓRNEJ WARDZE;
          •    „ZAGLĄDANIE” JĘZYKIEM DO GARDŁA – COFANIE GO WZDŁUŻ PODNIEBIENIA;
          •    MLASKANIE;
          •    KLĄSKANIE JĘZYKIEM;
          PRZY WYMAWIANIU GŁOSKI R CZUBEK JĘZYKA DRGA – WIBRUJE UDERZAJĄC O WAŁEK DZIĄSŁOWY ZA GÓRNYMI ZĘBAMI. BOKI JĘZYKA DOTYKAJĄ WEWNĘTRZNYCH POWIERZCHNI GÓRNYCH ZĘBÓW I DZIĄSEŁ.
          ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE ROZPOCZYNAMY OD SZYBKIEGO WYMAWIANIA GŁOSEK TTTT, DDDD, TDTDTD, TDNTDNTDN, TEDUTEDU, TEDE, TEDE, TEDO. JĘZYK MUSI BYĆ ROZLUŹNIONY. ĆWICZENIA PROWADZIMY PRZY OTWARTYCH USTACH, GDYŻ WTEDY ZMUSZAMY JĘZYK DO WYKONYWANIA RUCHÓW POTRZEBNYCH PRZY TD. PRZY ZĘBACH ZWARTYCH JĘZYK PRACUJE MINIMALNIE.


          5.    MOWA BEZDŹWIĘCZNA:
          •    PARSKANIE WARGAMI (BRR),
          •    NADYMANIE POLICZKÓW,
          •    GRA NA GRZEBIENIU, HARMONIJCE USTNEJ,
          •    MRUCZENIE MELODII,
          •    DŁUGIE WYMAWIANIE MMMMMMMMMM
          PRZY WYMOWIE BEZDŹWIĘCZNEJ NIE TRZEBA USTAWIAĆ NARZĄDÓW ARTYKULACYJNYCH, GDYŻ GŁOSKI DŹWIĘCZNE (Z WYJĄTKIEM M, N, R, L) MAJĄ SWOJE ODPOWIEDNIKI DŹWIĘCZNE: B – P, D – T, W – F ITD. ARTYKULACJA TYCH PAR JEST IDENTYCZNA, A RÓŻNICA POLEGA NA DŹWIĘCZNOŚCI (DRGANIU WIĄZADEŁ GŁOSOWYCH, NAPIĘCIU WARG  I POLICZKÓW). BARDZO WAŻNE SĄ TU ĆWICZENIA SŁUCHOWE W RÓŻNICOWANIU GŁOSEK: DŹWIĘCZNYCH I BEZDŹWIĘCZNYCH. ZALECA SIĘ LEKKIE POCHYLENIE GŁOWY ZE ŚCIĄGNIĘCIEM PODBRÓDKA, CO SPRZYJA ZWARCIU WIĄZADEŁ GŁOSOWYCH. ĆWICZENIA ROZPOCZYNAMY OD UDŹWIĘCZNIANIA GŁOSEK MIĘDZY SAMOGŁOSKAMI NP. ABA, ABO, ABU, ABY.